Πανελλήνια Ένωση Ιατρών Εκπαιδευτικών Παιδαγωγών ΠΕΙΕΠ

Η τεχνική εκπαίδευση τριάντα χρόνια πριν τριάντα χρόνια μετά.

(Με την ευκαιρία της συμπλήρωσης ενός χρόνου από την έναρξη της διαθεσιμότητας ΤΕΕ)

Προ τριακονταετίας περίπου η εικόνα της τεχνικής εκπαίδευσης ήταν ή εξής: στην τυπική εκπαίδευση υπήρχαν οι ΤΕΣ (τεχνικές επαγγελματικές σχολές) που ανήκαν στο υπουργείο παιδείας και από πλευράς ειδικοτήτων λειτουργούσαν μόνο μηχανικοί, ηλεκτρολόγοι αυτοκινήτων, εργοδηγοί, ηλεκτρολόγοι εγκαταστάσεων και υδραυλικοί. Αυτούς τους εκπαίδευαν απόφοιτοι της ΑΣΕΤΕΜ και εμπειροτέχνες. Παράλληλα λειτουργούσαν και οι σχολές μαθητείας του ΟΑΕΔ ή και άλλες διαφόρων ιδρυμάτων ή κληροδοτημάτων με ειδικότητες όπως ξυλουργικής, τυροκομίας, μαγειρικής κ.α. οι σχολές αυτές ανήκαν ή εποπτευόταν από το υπουργείο εργασίας  γεωργίας ΕΟΤ κ.α.

Εκτός από τις παραπάνω σχολές υπήρχαν και οι ειδικότητες υγείας πρόνοιας οι οποίες λειτουργούσαν υπό τον έλεγχο του Υπουργείου υγείας και οι περισσότερες ήταν σχολές νοσηλευτριών με διαφορετικά προγράμματα και έτη σπουδών. Οι σχολές αυτές σχεδόν πάντα λειτουργούσαν μέσα σε κάποιο νοσοκομείο και οι σπουδάστριες κάνοντας την πρακτική τους στο νοσοκομείο πρόσφεραν και τις υπηρεσίες τους (άμισθα και συχνά υπό καθεστώς τρομοκρατίας).
Το διδακτικό προσωπικό αυτών των ειδικοτήτων ήταν έμπειρες νοσηλεύτριες και ιατροί που υπηρετούσαν συνήθως στο νοσοκομείο της σχολής και το μόνο τους εφόδιο ήταν ή επαγγελματική τους εμπειρία και γνώση καθώς και η καλή διάθεση του καθενός. Εκτός αυτών λειτουργούσαν και άλλες ειδικότητες με ένα ή περισσότερα τμήματα πανελλήνια όπως κοινωνικής εργασίας, νηπιοβρεφοκόμων, μαιών, ιατρικών εργαστηρίων, εποπτών υγείας, κα. 

Φυσικά κανένας από αυτούς που φοιτούσαν στις παραπάνω σχολές δεν είχε πρόσβαση σε ανώτερο κύκλο σπουδών του κλάδου τους όπως στις μέρες μας που οι απόφοιτοι μπορούν να συνεχίσουν στα ΤΕΙ ή ΑΕΙ.

Ίδιες ή και διαφορετικές ειδικότητες λειτουργούσαν και στον ιδιωτικό τομέα ενώ κάποιες ειδικότητες όπως κομμωτικής και αισθητικής λειτουργούσαν αποκλειστικά ιδιωτικά  χωρίς ουσιαστικό παιδαγωγικό έλεγχο.          

Αυτή η πανσπερμία ειδικοτήτων, προγραμμάτων σπουδών, ετών φοίτησης και άλλων θεμάτων της τεχνικής εκπαίδευσης φάνηκε να αντιμετωπίζεται με επιτυχία στα τέλη τις δεκαετίας του ογδόντα και αρχές του ενενήντα. Τότε άρχισε μια αναμόρφωση της τεχνικής εκπαίδευσης που ενσωμάτωσε και τις παλιές ειδικότητες και αυτές που ήταν στο υπουργείο υγείας εντάσσοντας τες στην τυπική εκπαίδευση του υπουργείου παιδείας με τη δημιουργία των Τεχνικών και Επαγγελματικών Λυκείων.  Ο τομέας υγείας πρόνοιας τελικά εξελίχθηκε στο ποιο δυναμικό κομμάτι της τεχνικής εκπαίδευσης φτάνοντας να απορροφά πενταπλάσιο έως και δεκαπλάσιο αριθμό μαθητών συγκριτικά με τις κλασικές ειδικότητες του ηλεκτρομηχανολογικού τομέα. 

Τα προγράμματα σπουδών και το διδακτικό προσωπικό αναβαθμίστηκε αφού πλαισιωνόταν από αποφοίτους ΤΕΙ και ΑΕΙ οι οποίοι διέθεταν επαγγελματική εμπειρία και παιδαγωγική επάρκεια μιας και  φοιτούσαν (υποχρεωτικά μέχρι πρότινος), για ένα χρόνο πέραν των σπουδών τους, στη ΠΑΤΕΣ (Παιδαγωγική Τεχνική Σχολή) η μετέπειτα ΑΣΠΑΙΤΕ. Παράλληλα δόθηκε στους αποφοίτους και η δυνατότητα πρόσβασης σε ΑΕΙ και ΤΕΙ αυξάνοντας την εμπιστοσύνη μαθητών και γονέων στην τεχνική εκπαίδευση.

Παρόλα αυτά όμως η αναλογία τεχνικής προς γενική εκπαίδευση δεν έφτασε ποτέ τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο. Σύμφωνα με έκθεση του ΠΙ η αναλογία τεχνικής-επαγγελματικής εκπαίδευσης και γενικών λυκείων σε όλα τα αναπτυγμένα κράτη (αυτά που θέλουμε να μοιάσουμε τέλος-πάντων) είναι 40% στη Φιλανδία έως 78% στη Γερμανία. Ενώ στην Ελλάδα δεν έχει φτάσει ούτε το 50-50 συγκεκριμένα το 1982-3 οι μαθητές της τεχνικής εκπαίδευσης έφταναν το 25,5 % ενώ το 2002-2003 έφτασε στο μέγιστο ποσοστό του 40%. 

Ή εικόνα της τεχνικής εκπαίδευσης όμως αντανακλά και είναι σε άμεση σχέση με την εικόνα που παρουσιάζουν τα πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ.

Εξαιτίας της  πολιτικής δημιουργίας νέων σχολών και τμημάτων και της αύξησης των εισακτέων τα ΑΕΙ και ΤΕΙ οδηγηθήκαν τελικά σε μια κατάσταση όπου παρήγαγαν πανάκριβους ανέργους οι οποίοι προκειμένου να μην αντιμετωπίσουν την ανεργία συνέχιζαν τις σπουδές τους σε μεταπτυχιακό επίπεδο, παρατείνοντας λίγο τον χρόνο, μέχρι να έρθουν αντιμέτωποι τελικά με αυτή. Ο φαύλος κύκλος συνεχίστηκε με αυτόν τον τρόπο παράγοντας ακόμα πιο ακριβούς ανέργους ή φτηνούς επιστήμονες μετανάστες σε χώρες όπως η Γερμανία (με το 75% των μαθητών στην τεχνική εκπαίδευση).
Έτσι η χώρα μας απογυμνώνεται από το καλύτερο επιστημονικό δυναμικό, γιατί οι καλύτεροι φεύγουν, ενώ οι υπόλοιποι παραμένουν είτε άνεργοι είτε απασχολούνται σε αλλότρια επαγγέλματα στα οποία θα μπορούσαν ήδη να απασχολούνται από τα 18 τους όπως ταξιτζήδες με μεταπτυχιακό, πίτσα ντελίβερη με διδακτορικό, ταβλαδόρος με δύο πτυχία κ.α.
Αντίθετα στις χώρες ¨πρότυπα¨ οι δικοί μας επιστήμονες που δεν τους κόστισαν για να εκπαιδευτούν πληρώνονται περισσότερο απ’ ότι στην Ελλάδα λιγότερο όμως απ’ τον μέσο όρο των δικό τους επιστημόνων  γιατί οι δικοί τους επιστήμονες υπηρετούν ή θα υπηρετήσουν σε ανώτερες θέσεις και φυσικά δεν έχουν ανεργία.  

Η τεχνική εκπαίδευση εν τέλει λειτουργεί εξισορροπητικά βοηθάει τον επαγγελματικό επαναπροσδιορισμό αφού δίνει την δυνατότητα σε άτομα που έχουν ήδη ένα κατώτερο πτυχίο ή απολυτήριο να το αναβαθμίσουν αλλά και άτομα με ανώτερο πτυχίο να βρουν δουλειά και να μην γίνουν άνεργοι με προσόντα. Ο απόφοιτος της τεχνικής εκπαίδευσης βγαίνει γρήγορα στην παραγωγή φορολογείται γρηγορότερα και από υπάλληλος γίνεται στις περισσότερες περιπτώσεις εργοδότης προσφέροντας νέες θέσεις εργασίας.

Παρόλα αυτά το υπουργείο κατάφερε να βελτιώσει προς το χείρον την παραπάνω προβληματική κατάσταση. Προχωράει στην κατάργηση του τομέα υγείας πρόνοιας των ΕΠΑΛ-ΕΠΑΣ με συνέπεια λιγότερες θέσεις στην τεχνική εκπαίδευση περισσότερες στην γενική εκπαίδευση,  περισσότεροι επιστήμονες άνεργοι περισσότεροι καθυστερούν να βγουν στην αγορά εργασίας ή δεν έχουν πρόσβαση πουθενά και αφού η απασχόληση έχει μειωθεί και τελικά ακόμα περισσότερη ανεργία.

Ο κος Αρβανιτόπουλος αγνοώντας ίσως τα παραπάνω ή έχοντας άλλα κίνητρα και φυσικά μη πείθοντας κανέναν, προχώρησε προκρούστια σε αυτή την ενέργεια αφήνοντας στον αέρα 20000 και πλέον μαθητές καθώς και περίπου 3000 εκπαιδευτικούς.
Κατάφερε τελικά να αλλάξει την εικόνα της τεχνικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα κάνοντας την  λίγο πολύ ίδια ή και χειρότερη με αυτή που ήταν προ τριακονταετίας.

Αναμένουμε από τον νέο υπουργό παιδείας Κο Λοβέρδο, να αναλογιστεί τα προφανή να επαναφέρει τον τομέα υγείας στην τυπική εκπαίδευση και να διαχειριστεί με σύνεση το χάος που ο προκάτοχος του δημιούργησε στην τεχνική εκπαίδευση.
Γιατί βήμα εμπρός δεν είναι αυτό που μας πάει 30 χρόνια πίσω.

Λάμπρος Παπανδρέου Ιατρός

Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Ιατρών Εκπαιδευτικών Παιδαγωγών (ΠΕΙΕΠ)